Chúng ta sẽ đặt câu hỏi tại sao có quá nhiều phương pháp thiền và phương pháp nào thích hợp cho mình ?
Câu trả lời là bạn hãy nhìn xung quanh chắc chắn bạn sẽ thấy là không bao giờ có hai người hoàn toàn giống nhau về tính khí và khả năng. Có người rất giỏi về ngôn từ. Họ nhận hiểu thật dễ dàng những hướng dẫn bằng lời nói. Một số người khác có năng khiếu dùng thị giác nhiều hơn, họ nhận hiểu sự việc tốt nhất khi được trình bày bằng hình vẽ, tranh ảnh. Một số khác nữa có thính giác tinh nhạy hơn và số khác lại có khứu giác phát triển. Có người có óc phân tích và những phương trình toán học rắc rồi họ diễn giải một cách dễ dàng. Có người lại có máu thi sĩ với năng khiếu tuyệt vời trong việc giải bày thế giới cho chính mình và người khác qua những ẩn dụ.
Vì vậy Đức Phật và các vị thầy tổ qua hàng ngàn năm có rất nhiều cách khác nhau để cho phù hợp với tất cả mọi người có rất nhiều kiểu tính khí khác nhau. Cũng giống như khi ta đi khám, bác sĩ sẽ phải tùy vào tình trạng bệnh và thể chất của chúng ta để kê đơn, không thể giống nhau cho tất cả mọi người. Và ở thời điểm này ta bị bệnh này thì bác sĩ sẽ kê một loại thuốc phù hợp, ở thời điểm khác nó là một căn bệnh khác thì ta phải sử dụng một loại thuốc khác. Cùng một con người mắc nhiều bệnh khác nhau thì ta sẽ cần nhiều loại công cụ phù hợp với từng thời điểm.
Những hoàn cảnh khác nhau đòi hỏi những biện pháp xử trí khác nhau. Vì vậy việc sẵn có được một số công cụ sẽ luôn là điều hữu ích. Nguyên tắc này có thể áp dụng gần như cho mọi khía cạnh trong cuộc đời.
Đối với thiền thì phương pháp thích hợp nhất tuỳ thuộc rất nhiều vào tình huống cụ thể cũng như vào tính khí và khả năng của bạn.
Thông thường cách tốt nhất để tìm ra phương pháp thích hợp nhất cho chính mình là thông qua sự thử nghiệm và sửa chữa sai lầm
Điểm chính yếu là nên chọn phương thức nào bạn thích nhất và tốt rồi thực hành theo phương thức ấy một thời gian. Nếu bạn là người thiên về thị giác, hãy chọn tập thiền quán hình ảnh khi bắt đầu tập chú tâm. Nếu bạn là người nhạy cảm với cảm giác của thân thể hãy sử dụng phương pháp bodyscan – rà soát khắp cơ thể hoặc chú tâm vào hơi thở. Bản thân phương pháp tự nó không quan trọng điều quan trọng là học cách anh định tâm, sai khiến được tâm thay vì để nó sai khiến bạn.
Tuy nhiên vì tâm chúng ta quá năng động nên rất dễ nhàm chán nếu chỉ dùng mỗi một phương thức. Sau một vài ngày, vài tuần hay vài tháng thực hành với một phương thức nhất định nào đó, bạn rất dễ phát sinh suy nghĩ: nữa, lại phải ngồi thiền nữa rồi!
Giả sử bạn bắt đầu bằng thiền tập với hình ảnh. Lúc đầu, pháp tu tập này có vẻ rất hay ho dễ chịu. Thế rồi một ngày không biết vì sao bạn bỗng cảm thấy nhàm chán phương thức này. Bạn ghét luôn cả ý nghĩ thiền quán về hình ảnh. Không sao cả. Bạn không cần thiền quán hình ảnh nữa bạn có thể thử một phương pháp khác như thiền về âm thanh chẳng hạn. Trong một khoảng thời gian phương pháp mới này có vẻ rất tươi mát và thật là lý thú. Có thể bạn sẽ tự nghĩ: chà!mình chưa bao giờ cảm thấy sáng suốt như thế này. Rồi sau một thời gian bạn sẽ dần dần cảm thấy nhàm chán phương pháp mới được chọn này. Điều này cũng không sao. Nếu bạn nhàm chán thiền về âm thanh bạn có thể thử một phương thức mới như về mùi hương hay quan sát tư tưởng hay đặt sự chú ý của mình vào hơi thở.
Bây giờ hẳn bạn đã rõ vì sao có rất nhiều phương thức khác nhau. Ngay cả khi chưa có những phát minh như tivi, internet, facebook, tiktok… thì Đức Phật đã biết tâm thức con người hiếu động như thế nào và nó cần được giải trí tiêu khiển tới mức nào. Vì thế Ngài đã dạy cho chúng ta rất nhiều Phương thức để đối trị bản chất hiếu động của Tâm.
